Kamu ihalesi düzenleme sürecinde, düzenleyici taraf olarak devlet kurumları ya da organları bulunurken, ihaleye katılan tarafta ise kişi, firma ya da şirketler bulunur. Kamu ihale kanununda her ne kadar ihale sürecine ilişkin ayrıntılı düzenlemeler bulunsa da çoğu zaman düzenlenen ihalelere ilişkin taraflar arasında uyuşmazlık ortaya çıkar. Düzenleyen taraf devlet otoritesini ve gücünü elinde bulunduran kurum ve organlar olduğu için diğer taraf olan kişi ve şirketleri korumak ve uyuşmazlıkları en adil şekilde çözümlemek amacıyla kamu ihale hukukuna ihtiyaç duyulmuştur. Burada amaç kanun maddelerinde belirtilen şartlara uyulup uyulmadığını denetlemek, çıkarılan yönetmeliklerin hem şeklen hem de içerik olarak ilgili mevzuata uygunluğunu tartışmak ve ortaya çıkan uyuşmazlığı bu çerçevede çözmek diyebiliriz.
4734 sayılı Kamu İhale Kanununda ayrıca hukuki başvuru yollarına ilişkin usul ve esaslarda belirtildiği için bu kanunda belirtilen usul ve yöntemin takip edilmesi son derece önemlidir. İlgili kanunun 54/1 maddesinde "İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikayet ve itirazen şikayet başvurusunda bulunabilirler" düzenlemesi ile düzenlenen ihaleye ilişkin hukuki sürecin nasıl işlemesi gerektiği ortaya konuyor. İlgili kanunun aynı maddesinin devamında "Şikayet ve itirazen şikayet başvuruları, dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idari başvuru yollarıdır " şeklinde yapılan düzenleme ile şikayet ve itirazen şikayet yollarına başvurmayan kişilerin mahkemelerde dava açma hak ve yetkisinin olmadığı açıkça ortaya konmuştur.
Her ne kadar şikayet ve itirazen şikayet prosedürü ilgili kanunda ayrıntılı olarak düzenlenmiş ise de bir iki noktaya değinmekte fayda var. İlk olarak şikayet yolu ihaleyi düzenleyen kuruma yapılması gereken bir başvurudur. Yapılan bu başvuruya ilişkin idare tarafından 10 gün içerisinde bir karar verilir ve verilen karar ilgililere tebliğ edilir. Verilen karardan memnun olmayan ilgililer ya da idarenin karar verme süresi içinde karar vermediğini iddia eden taraflar kararın tebliğinden ya da karar verme süresinin bitiminden itibaren on gün içerisinde Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvurusunda bulunabilir. İtirazen şikayet başvurusunu inceleyen Kamu İhale Kurumu başvurunun kayıt altına alındığı tarihten itibaren 20 gün içinde kararını vermek zorundadır. Kamu İhale Kurumunun sınırlı bir inceleme yetkisine sahip olduğunu belirtelim.
Bu aşamaya kadar Kamu İhale Hukukunun ön koşullarını anlattık. Şikayet ve itirazen şikayet prosedürünü ve başvurularını kanuna uygun olarak yerine getiren taraflar verilen nihai karardan memnun olmayabilir Bu durumda verilen nihai karar bir idari işlem niteliğinde olduğu için İdare mahkemelerinde İdari işlem ve eylemlere karşı iptal ve tazminat davası açma hakkı taraflarca kullanılabilir. Dava açma süresi İdari Yargılama Usulü Kanununda 10. maddesinde açıkça belirtildiği üzere 30 gündür. İlgili maddede farklı durumlara ilişkin de dava açma süresi açıkça düzenlendiği için ihtiyaç halinde bakılabilir. Kamu İhale Kurumu tarafından verilen kararın tebliğ edilmesinden itibaren belirtilen sürede dava açma hakkının kullanılması gerekir. Aksi takdirde haklı dahi olsanız süresinde dava açmadığınız için hakkınızı kaybetmiş olursunuz. Kamu İhale Hukuku ince ayrıntıları olan ve adım adım gidilmesi gereken bir hukuki yol olduğu için bu konuda uzmanlaşmış kişilerden hukuki destek alınması oluşacak hak kayıpları ile mağduriyetleri en aza indirecektir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanununda ayrıca hukuki başvuru yollarına ilişkin usul ve esaslarda belirtildiği için bu kanunda belirtilen usul ve yöntemin takip edilmesi son derece önemlidir. İlgili kanunun 54/1 maddesinde "İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikayet ve itirazen şikayet başvurusunda bulunabilirler" düzenlemesi ile düzenlenen ihaleye ilişkin hukuki sürecin nasıl işlemesi gerektiği ortaya konuyor. İlgili kanunun aynı maddesinin devamında "Şikayet ve itirazen şikayet başvuruları, dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idari başvuru yollarıdır " şeklinde yapılan düzenleme ile şikayet ve itirazen şikayet yollarına başvurmayan kişilerin mahkemelerde dava açma hak ve yetkisinin olmadığı açıkça ortaya konmuştur.
Her ne kadar şikayet ve itirazen şikayet prosedürü ilgili kanunda ayrıntılı olarak düzenlenmiş ise de bir iki noktaya değinmekte fayda var. İlk olarak şikayet yolu ihaleyi düzenleyen kuruma yapılması gereken bir başvurudur. Yapılan bu başvuruya ilişkin idare tarafından 10 gün içerisinde bir karar verilir ve verilen karar ilgililere tebliğ edilir. Verilen karardan memnun olmayan ilgililer ya da idarenin karar verme süresi içinde karar vermediğini iddia eden taraflar kararın tebliğinden ya da karar verme süresinin bitiminden itibaren on gün içerisinde Kamu İhale Kurumuna itirazen şikayet başvurusunda bulunabilir. İtirazen şikayet başvurusunu inceleyen Kamu İhale Kurumu başvurunun kayıt altına alındığı tarihten itibaren 20 gün içinde kararını vermek zorundadır. Kamu İhale Kurumunun sınırlı bir inceleme yetkisine sahip olduğunu belirtelim.
Bu aşamaya kadar Kamu İhale Hukukunun ön koşullarını anlattık. Şikayet ve itirazen şikayet prosedürünü ve başvurularını kanuna uygun olarak yerine getiren taraflar verilen nihai karardan memnun olmayabilir Bu durumda verilen nihai karar bir idari işlem niteliğinde olduğu için İdare mahkemelerinde İdari işlem ve eylemlere karşı iptal ve tazminat davası açma hakkı taraflarca kullanılabilir. Dava açma süresi İdari Yargılama Usulü Kanununda 10. maddesinde açıkça belirtildiği üzere 30 gündür. İlgili maddede farklı durumlara ilişkin de dava açma süresi açıkça düzenlendiği için ihtiyaç halinde bakılabilir. Kamu İhale Kurumu tarafından verilen kararın tebliğ edilmesinden itibaren belirtilen sürede dava açma hakkının kullanılması gerekir. Aksi takdirde haklı dahi olsanız süresinde dava açmadığınız için hakkınızı kaybetmiş olursunuz. Kamu İhale Hukuku ince ayrıntıları olan ve adım adım gidilmesi gereken bir hukuki yol olduğu için bu konuda uzmanlaşmış kişilerden hukuki destek alınması oluşacak hak kayıpları ile mağduriyetleri en aza indirecektir.